Có nhiều cổ tục trong tang lễ như đốt vàng mã, thêu đốt đồ dùng của người quá cố, cùng với việc người thân phải khóc lóc vật vã…. đã tồn tại từ lâu đời, ăn sâu vào tâm thức người dân Việt Nam. Nhiều người coi đó là một trong những nét văn hóa đặc trưng của người Việt.
Từ xưa đã có câu “Dương siêu âm thái” dạy rằng người sống biết làm những công việc thiết thực và có ích để giúp người quá cố được siêu thoát. Đạo Phật chỉ rõ rằng con cháu và người thân của người quá cố nên thực hiện các việc thiện lành như ăn chay, phóng sinh, bố thí, cúng Phật, trai tăng… để hồi hướng công đức đó và giúp siêu độ cho hương linh.
Chúng ta có thể trích dẫn một số câu hỏi thường gặp liên quan đến vấn đề này, từ cuốn “Bardo – Hộ niệm người lâm chung” – ấn phẩm được Drukpa Việt Nam biên dịch và phát hành năm 2014.
Hỏi: Việc đốt vàng mã liệu người quá cố có nhận được không?
Theo một trong những câu hỏi thường gặp, nhiều người đốt thật nhiều vàng mã, sắm trâu ngựa, xe hơi và nhà lầu để gửi cho người quá cố trong cõi âm. Tuy nhiên, liệu việc này có ích gì cho hương linh khi họ chỉ tồn tại trong tâm thức và không còn hình tướng vật chất. Ngay cả những đồ dùng cơ bản cũng không cần thiết cho họ, vậy thì việc đốt vàng mã cúng ông bà tổ tiên thực sự là vô nghĩa, giả tạo và lãng phí. Đức Phật chưa bao giờ khuyến khích việc làm này.
Hỏi: Đồ dùng của người quá cố sau khi chết có nên kiêng kị không?
Trong ấn phẩm “Bardo – Hộ niệm người lâm chung,” đáp án cho câu hỏi này nằm ở chỗ người quá cố trong giai đoạn trung gian vẫn còn chấp trước. Do đó, tốt nhất là trong 100 ngày sau khi chết, không nên phân phát hoặc định đoạt các vật dụng tài sản cá nhân của họ. Nếu có vật dụng, tốt nhất là dùng để phúc thiện, như bán chia tiền cho người nghèo, phóng sinh tu phúc, cúng đèn, hồi hướng cho người đã khuất. Tuy quan trọng là động cơ vì lợi ích của người đã khuất, không có chướng ngại gì. Nếu vì mục đích cá nhân hay tư lợi đi ngược ý chí tâm nguyện của người đã khuất, thì sẽ gặp nhiều chướng ngại và quả báo không có lợi.
Đức Phật từng nói rằng, dù người chết đã mất 100 năm, dù thần thức đã đi đầu thai lên cõi Trời, nhưng khi người thân đem công đức hồi hướng, người ta vẫn nhận được từ trường lành. Điều này gọi là báo ân, chứ không phải xóa sạch ngày chết không có ngày gì còn lại. Vì vậy, ta vẫn nên nhớ đến và tưởng nhớ đến ân đức sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ. Từ đó, chúng ta tu tập và tích lũy công đức, thiện hạnh để hồi hướng cho người thân, vì những phúc thiện này không chỉ lợi ích người chết mà còn lợi ích chính bản thân chúng ta.
Hỏi: Khi viếng đám tang, có nên khóc lóc và cần lưu ý điều gì?
Đáp lại câu hỏi này, trong kinh sách nhà Phật dạy rằng khóc lóc là chuyện thường tình của thế gian, nhưng lại không tốt cho thần thức. Nếu con cháu không hiểu đạo và cứ khóc lóc quá mức, có thể khiến người chết gặp chướng ngại và quyến luyến với cõi tục, từ đó rơi vào cảnh ba đường ác. Điều quan trọng là chúng ta cần bi mẫn hướng đến người quá cố và cầu nguyện cho họ được giải thoát. Bằng cách quán tưởng người quá cố tan vào ánh sáng luân xa trong tim Đức Phật A Di Đà và được chuyển di về cõi Tịnh độ, chúng ta có thể thầm cầu nguyện và gửi lời chúc nguyện cho hương linh.
Khi viếng đám tang, đối với những người sức khỏe không tốt, nên mang theo một chút long não hoặc thần xa, chu xa trong người để đẩy đi năng lượng tiêu cực. Những người bệnh nặng hoặc mang thai nên tránh những nơi có đám tang. Phật tử tu tập không nên mang theo các đồ pháp khí hành trì như linh chử, tràng bí mật đến những nơi này. Sau khi di chuyển người chết hoặc vừa đi đám tang về nhà, bạn cũng nên dùng các hương liệu đặc biệt như Gugul (hương trầm Châu Phi) và Bạch giới tử đốt lên để tịnh hóa bản thân và môi trường.
Hỏi: Có hay không chuyện người thân mới mất hiện về báo mộng? Có cách nào để kiểm chứng điềm báo mộng thật hay giả?
Nhìn vào chuyện người thân mới mất hiện về báo mộng, nhiều người có kinh nghiệm cho rằng giấc mơ chỉ là sự phóng chiếu của tâm thức. Bản chất của giấc mơ là sự kết hợp giữa hư và thực, từ những trải nghiệm và tình cảm trong đời sống được tái hiện lại trong giấc mơ. Do đó, việc mơ thấy người thân mới chết không có gì là lạ, và phần lớn chỉ là sự phóng chiếu của tâm.
Tuy vậy, thực hành tâm linh liên quan đến giấc mơ. Một hành giả có thể xem xu hướng giấc mơ của mình để biết mình đang mất cân bằng về đại nào trong Địa, Thủy, Hỏa, Phong, Không. Ngoài ra, một số hành giả thành tựu có thể trải nghiệm trực tiếp những gì sẽ diễn ra trong tương lai, hoặc kết nối được với người đã mất. Nhưng ngay cả những bậc Thượng sư giác ngộ cũng không bao giờ tin ngay mà phải kiểm chứng cẩn thận giấc mơ của mình. Nói chung, giấc mơ là không đáng tin cậy. Trong trường hợp ngoại lệ, một giấc mơ được lặp đi lặp lại với một thông điệp xuyên suốt, hoặc nhiều người thân cùng mơ một giấc mơ giống nhau. Lúc này, chúng ta có thể xem xét lại thông điệp được gửi gắm trong giấc mơ.
Trích: “Bardo – Hành trình liễu sinh thoát tử. Hộ niệm người lâm chung”
Hãy chia sẻ nội dung này để mang giáo pháp đức Phật đến với mọi người.